مساله ۸۵. مساله‌ای از المپیاد ترکیه

کمترین مقدار عبارت زیر را به ازای اعداد حقیقی مثبت x و y و z پیدا کنید.

2(x+y+z)(1x+1y+1z)(1+xy)(1+yz)

لینک سوال در توویتر: https://x.com/Riazi_Cafe/status/1889226599335362647

پاسخ 1+22 است.

اگر عبارت زیر رادیکال سمت چپ را بسط دهیم، عبارت زیر به دست می‌آید:

23+xy+xz+yx+yz+zx+zy(1+xy)(1+yz)

که با قرار دادن a=x/y و b=y/z عبارت را می‌توان از ۳ متغیر به ۲ متغیر تقلیل داد.

f(a,b)=23+a+ab+1a+b+1ab+1b(1+a)(1+b)

در اینجا به نظر می‌رسد با توجه به علت تقارن بین a و b (یعنی f(a,b)=f(b,a)) می‌توان فرض کرد که مینیمم در حالت a=b رخ می‌دهد. ولی همچنین استدلالی لزوما درست نیست. به عنوان مثال، g(a,b)=[(a1)2+(b2)2][(a2)2+(b1)2] نیز متقارن است ولی مینیمم آن در (1,2) و (2,1) رخ می‌دهد. برای اینکه بتوانیم فرض کنیم مینیمم در a=b رخ می‌دهد، باید سایر خواص تابع را نیز بررسی کنیم.

پس فعلا این فرض را نمی‌کنیم و با ساده‌سازی f به شکل زیر ادامه می‌دهیم:

f(a,b)=2(1+a+1b)(1+b+1a)(1+a)(1+b)

نابرابری کوشی-شوارتز می‌گوید که به ازای هر دو بردار دلخواه u و v، قدر مطلق ضرب‌داخلی آن‌ها کمتر مساوی ضرب اندازه‌ی آن‌هاست: |uv|||u||||v|| . اگر u و v را به صورت زیر انتخاب کنیم:

u=(1b,1+a)v=(1a,1+b)

آنگاه ضرب‌داخلی آن‌ها و اندازه‌ی آن‌ها به صورت زیر خواهد بود:

uv=1b1a+1+a1+b=1ab+(1+a)(1+b)||u||=(1b)2+(1+a)2=1+a+1b||v||=(1a)2+(1+b)2=1+b+1a

بنابراین طبق نابرابری کوشی-شوارتز داریم:

(1)1ab+(1+a)(1+b)(1+a+1b)(1+b+1a)

حال اگر تابع e را به شکل زیر تعریف کنیم:

e(a,b)=2(1ab+(1+a)(1+b))(1+a)(1+b)=2ab+(1+a)(1+b)

آنگاه طبق نابرابری ۱ خواهیم داشت f(a,b)e(a,b).

همچنین طبق نابرابری میانگین حسابی-هندسی داریم به ازای هر دوعدد نامنفی x و y میانگین حسابی بزرگتر یا مساوی میانگین هندسی است: x+y2xy. پس:

(2)(1+a)(1+b)=1+ab+a+b1+ab+2ab=(1+ab)2

حال اگر تابع d را به شکل زیر تعریف کنیم:

d(a,b)=2ab+1+ab

طبق نابرابری ۲ خواهیم داشت e(a,b)d(a,b) و در نتیجه f(a,b)d(a,b). پس مقدار مینیمم f بزرگتر یا مساوی مینیمم تابع بسیار ساده‌تر d است.

حال با قرار دادن t=ab و بررسی مشتقات d، مقدار مینیمم آن در ab=t=2 برابر با 1+22 بدست می‌آید. همچنین f(2,2)=1+22، و چون مقدار مینیمم f بزرگتر یا مساوی مقدار مینیمم d است، پس 1+22 مقدار مینیمم f نیز است.